ÖFKE
ÖFKE
Öfke, hoşnut olmayan duruma verilen tepkidir. Günlük hayatta karşılaştığımız birçok olaya öfkeleniriz. “Trafik yoğunluğuna, anne baba baskısına, ekonomik sıkıntılara, iş yerinde hakaret eden müdüre, arkadaşlara, azarlayan öğretmene…” Bu olaylar karşısında öfkelenmemiz gayet normal ve sağlıklıdır. Ancak öfke kontrol edilemeyen ve yıkıcı bir biçimde davranışlara yansıyarak saldırgan ve son derece tahrip edici tepkilere dönüşme potansiyeline sahiptir. Öfke, kontrol edilmediğinde kişinin kendisi ve çevresi için zararlı olabilir. Öfkenin inkar edilmemesi, bastırılmaması ve öncelikle kabul edilmesi, tanınması, kontrollü bir biçimde ifade edilmesi gerekir.
Öfke bir problem çözme aracı değildir. Bir öç alma ve intikam yolu da değildir. Başkalarını suçlama, şiddet gösterme, suç işlemek için bir neden değildir. En önemlisi öfke, bir haklı olma yolu değildir.
ÖFKENİN BELİRTİLERİ
Öfkelendiğimiz zaman fiziksel, duygusal ve düşünsel olarak bazı tepkiler göstermekteyiz.
Yüksek sesle konuşma
Tartışmacı ve saldırgan olma
Vurma
Baş ağrısı
Kalp atışının hızlanması
Mide ağrıları
Fiziksel Belirtileri:
Uyaran duyguyu harekete geçirir
Stres ve gerginlik başlar
Enerjiyi arttıran adrenalin salgısı artar
Nefes alıp verme sıklaşır
Kalp atışları hızlanır
Vücut ve zihin “savaş ya da kaç” tepkisi için hazırdır.
Öfkenin Yol Açtığı Rahatsızlıklar
Bastırılan öfke kaygı ve depresyona yol açar. Bunun yanında;
Fiziksel Problemler:
Baş ağrıları, mide rahatsızlıkları, solunum problemleri, cilt problemleri, böbrek fonksiyonlarında problemler, sinir sistemi rahatsızlıkları, kan şekerinin yükselmesi, kas ağrıları.
Zihinsel Problemler:
Konsantrasyon bozukluğu, düşük performans, unutkanlık, uykusuzluk, dikkatsizlik
Davranışsal Problemler:
Alkolizm, sigara tiryakiliği, huzursuzluk, acelecilik, aşırı yemek yeme.
Öfke Kişi İçin Ne Zaman Problem Haline Gelir?
Bazı zamanlarda öfke ile baş etmek çok zor bir durum haline gelebilir. Aşağıda sizin öfkenizi kontrol etmede güçlük çekip çekmediğinizi belirleyecek birkaç soru bulunmaktadır;
1.Öfkelendiğiniz zaman kendinizi kontrolsüz durumda hissettiğiniz oluyor mu?
2.Öfkelendiğiniz durumlarda daha sonradan onaylamayacağınız davranışlarda/sözlerde bulunuyor musunuz?
3.Sinirli olduğunuz bir durumda herhangi bir kişiye fiziksel saldırıda bulunuyor musunuz?(yumruklamak, ittirmek)
4.Öfkelendiğinizde gösterdiğiniz tepkinin ilişkilerinize veya çalışmalarınıza zarar verdiği oldu mu?
5.Öfkelendiğiniz zaman okul veya yaptığınız işlere yoğunlaşmada güçlük çekiyor musunuz?
6.Öfkenizi azaltmak ve sakinleşmek için alkol veya hap kullanıyor musunuz?
7.Öfkeniz sonucunda tutuklandığınız veya yasal zorluklarla karşılaştığınız oldu mu?
Yanıtlarınız arasında bir veya daha fazla evet varsa öfkenizi kontrol etmede güçlükler yaşıyor olabilirsiniz demektir. Eğer evet yanıtınız çok fazla ise veya tüm sorulara evet yanıtı vermişseniz ciddi öfke probleminiz var demektir.
Öfke Kontrolsüzlüğünün Sebepleri Nelerdir?
Kişi duygularını, düşüncelerini yeterince açık ifade edemediğinde, karşısında otorite figürlerinin olması veya karşısında kendisini ifade etmesine engel olan biri bulunduğunda veya öfkeyi kendine yönlendirdiğinde içe atılan öfke bir süre sonra kişinin kendisine veya başkasına yönlendirdiği öfke olarak da dışsallaştırılabilir.
Bastırılan öfke dışarıya çıkarken daha güçlü ve yıkıcı olarak kendini gösterebilir, yön değiştirip aslında öfkelenilen kişiye değil başka bir durum veya kişiye yönlendirilebilir.
Aşırı otoriter anne ve babaların çocukları, çocuğun kendini gerçekleştirme ve ifade etmesine fırsat tanınmayan ailelerin çocuklarının ileriki yaşlarda öfke kontrol sorunu yaşanma oranları oldukça fazladır. Aile içi şiddet gören ve şiddete şahit olan bireylerin bu sorunu yaşama sıklığı daha fazladır.
Öfke kontrolsüzlüğü, doğal bir afet veya kazalar, kayıplar, travmatik yaşantılar gibi durumların arkasından daha belirgin olabilmekte veya birden ortaya çıkabilmektedir.
Kişinin yetiştiği çevre ve öfke karşısında nasıl bir tutum izlendiği ile ilgili öğrendikleri, ileriki yaşlarda kendi ifade biçimlerini geliştirmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Aile içinde iletişimin güçlü olması, öfkenin veya sorunların konuşulması, diğer aile bireyleri ile paylaşılması, her bireyin söz hakkının olduğu ailelerin bireyleri bu sorunu daha nadir yaşamaktadır.
Öfkenizi Kontrol Etmek İçin Hangi Yöntemler İşe Yarar?
Gevşeme: Derin nefes alıp verme
Kendini telkin etme: ”Sakin ol, Duygunu ifade et” şeklinde telkinler
Düşünceleri değiştirme: Öfkeli insanlar düşüncelerini küfrederek, bağırıp çağırarak ifade etme eğilimindedirler. Öfkenin her zaman bu şekilde ifade edilmediği, farklı yöntemlerin de olduğunu bilmek, duygularını ifadeye yöneltmek.
Olumluya odaklanma: “Her şey mahvoldu!”, ”Yine öfkemi kontrol edemeyeceğime gibi düşüncelerden uzaklaşıp olumluyu düşünmek, bunu aşabileceğinize güvenmek
Öfkenin altındaki duyguyu keşfetmek: Kendinize söylediğiniz “Öfkeleniyorum çünkü…” ile başlayan cümleler ile anlaşılmadığınız için mi, kendinizi ifade edemediğiniz için mi öfke duyduğunuzu keşfetmek faydalı olacaktır.
Problemi çözme: Durumu değiştirip değiştirmeyeceğimizi araştırmaktır. Değiştirebileceğimiz bir şeyse çözüm yolları araştırılabilir.
Daha iyi iletişim: Öfkeli insanlar genellikle düşünmeden yargılama ve bu yargıları yönünde davranma eğilimindedirler. Daha iyi iletişim ön yargıları ortadan kaldıracaktır.
Mizah: Mizah çeşitli yollarla öfkenizin yoğunluğunun azalmasına yardımcı olabilir. Her şeyden önce daha dengeli bir bakış açısı sağlar. Çünkü mizah sırasında yaşanılan duygularla, öfkenin bir arada bulunması mümkün değildir. İçinde bulunduğunuz durumun komik taraflarına odaklanabilir, ağzınızda bir hakaret çıkacaksa bu durumla ilgili bir karikatürü zihninizde canlandırabilirsiniz.