Birçoğumuzda olumsuz bir duygu olarak görülsede öfke aslında; mutluluk,heyecan, şaşkınlık gibi oldukça doğal, insani, evrensel ve sağlıklı bir duygudur.
Her birimiz bir yere kadar öfke duygusunu yaşar ve öfkenin yansımalarını kendimizde fark ederiz. “Çok öfkeliyim”, “Öfkemi içimde tutamıyorum”, “Öfkemi kontrol edemiyorum” gibi birçok söylem günlük hayatın akışı içinde kendine yer bulabilmektedir.
Peki, bu öfke duygusu tam olarak nedir ve hangi koşullar altında, nasıl ortaya çıkmaktadır?
Öfke, genellikle hoşnut olmadığımız durumlara veya günlük hayat içerisinde karşımıza çıkan engellere karşı yöneltilen içgüdüsel bir duygu durumuna karşılık gelmektedir. Bu yönüyle aslında hayatta kalmamızı sağlayan bir işlevi de bulunmaktadır.
Nasıl yaşamı sürdürmek için bir parça korku ve kaygı gerekiyorsa, bir parça öfke de oldukça önemlidir. Bu açıdan değerlendirildiğinde öfkeyi yalnızca olumsuz bir duygu olarak kabul etmemiz tam anlamıyla doğru olmayacaktır.
Öfkeyi olumlu ya da olumsuz bir duygu haline getiren, bu duygunun kontrol edilebilirliği ve nasıl dışa vurulduğu ile ilgilidir.
Daha önce de bahsettiğimiz gibi öfkenin hayatta kalmaya hizmet etmesi yönüyle olumlu bir işlevi bulunmaktadır; ancak öfkemizi çok yoğun bir biçimde yaşadığımızda veya kendimiz ya da bir başkası için tehdit oluşturmaya başladığımızda ortada bir sıkıntı söz konusudur.
Bu tarz bir durum söz konusu olduğunda öfke sağlıklı işlevini kaybetmekte ve öfke kontrol bozukluğu ortaya çıkmaktadır.
Öncelikli olarak gösterilen öfkenin savunma amaçlı mı yoksa saldırma amaçlı mı bunu düşünmemiz lazım. Çünkü yaşanılan olaylara verilecek tepkiyi; kişilik özelliği, içinde bulunduğu ruh hali, yaşadığı olayın şiddeti vb. bir çok unsur etkilenmektedir. Öfkenin oluşum sebeplerinden birkaçı aşağıda verilmiştir:
- Genler
- İstismar ve travmalar
- Hassas duyguları düzeltme
- Düşünemeden hareket etme
- Acı çekme duygusu
- Stresi yanlış kontrol etme
- Düşük özgüven
- Dediğim dedik kişilik özelliği
- Mükemmeliyetçilik
Öfke Biçimleri
1. Agresif: Çok tepkilidir, hemen parlama özelliği gösterirler. Duygularını ele geçirilmiş hissederler ve düşünmeden hareket ederek öfkelenirler.
2. Pasif-Agresif: Bu öfke türünde ise öfke verilen davranışlarla anlaşılır. Direk öfkesini göstermek yerine, odadan çıakrkan kapı çarpma davranışı, hızlı hızlı nefes alıp verme davranışı, surat asma gibi davranışlarla öfkelerini yansıtmaya çalışırlar.
3.Çekingen: Bastırılmış duygu ve düşüncelere sahip insanları yaşadığı öfke türüdür. Öfkeli olsa bile yansıtmazlar ve uzun süre içlerine atarak susarlar. Sonunda ise ciddi bir öfke patlaması yaşarlar.
4. Kararlılık: En sağlıklı öfke biçimidir. Öfkelerini kontrol altına alarak ökfeli durumda bile karşı taraf ile iletişime geçmeye ve sorunu çözmeye çalışırlar.
Öfkenizin sorumluluğunu almak, öfke yönetiminin ilk adımıdır. Öfke duygusunun altına yatan sebeplerden biri de "iyi-kötü" ya da "doğru-yanlış" gibi kavramların net bir şekilde aranarak yargılama yapılmasıdır. Terapi sürecinde yaşanılacak farkındalık ile kontrol altına alınabilir.
