Fobik Bozukluklar
Fobik bozukluk, kişinin bir nesne ya da durumla ilgili, orantısız ve aşırı korkular geliştirdiği, bu korkuların günlük işlevselliğini bozan bir bozukluktur. Örneğin, uçak korkusu, örümcek korkusu, asansör korkusu ve yükseklik korkusu gibi özgül korkular ortaya çıkabilir. Bu kişiler, korkularından dolayı sürekli tetikte kalarak daha fazla enerji harcar ve stresli bir yaşam sürerler. Korkularıyla baş etmek yerine, bu durumdan kaçınma davranışları geliştirirler ve bu da yaşamlarını daha da kısıtlar. Kişi, fobik korkularının hayatını etkilediğini fark etse de, bunları yönetmede zorlanır. Bu da yaşam kalitesinin düşmesine yol açar. Fobik bozuklukların tedavisi genellikle psikoterapi ile mümkündür ve daha kaliteli bir yaşam için uzmanlardan yardım alınması önerilir.
Özgül Fobi
Özgül fobi, bireyin belirli bir nesne veya durumla ilgili abartılı ve gerçek olmayan korku hissetmesidir. Kişi, örneğin bir kaza geçirme korkusu, uçağa binememe, köpeklerin ısıracağına dair endişeler ya da bir yüksekliğe çıkınca başının döneceğini düşünme gibi durumlar yaşar. Fobik kişi, korktuğu nesneyle karşılaştığında kontrolünü kaybetme, bayılma gibi durumlar yaşayacağından korkabilir. Örneğin, yüksek yerlerde baş dönmesi, kapalı alanlarda kontrol kaybı yaşama korkusu, bu tür belirtilere örnek verilebilir.
Bazı kişiler, korktukları nesneyle karşılaşmasalar bile, zihninde sadece bu nesnenin ya da durumun hayalini bile düşündüklerinde kaygı hissedebilirler.
Özgül fobi bozukluğunda kişi, korkusunun yoğun ve anlamsız olduğunun farkındadır. Fobik uyarana karşı, genellikle ilk tepki kaçınma eğilimi olur. Zorunlu durumlarda ise bu korkuyla başa çıkmak oldukça zorlayıcı olabilir, kişi ciddi bir kaygı ve gerginlik yaşar. Fobik uyarandan kaçınmak ya da bu uyarana zorla maruz kalmak, kişinin günlük yaşamını zorlaştırır ve sosyal ile mesleki işlevselliği bozulur.
En sık görülen özgül fobiler arasında hayvan fobileri (örneğin örümcek, köpek), kan ve enjeksiyon fobileri, durumsal fobiler (örneğin uçak, asansör, kapalı alanlar) yer almaktadır.
Özgül Fobinin Belirtileri
Fobik kişi, korkusunun anlamsız ve aşırı olduğunu bilmesine rağmen, korktuğu durumla karşılaştığında veya zihninde bu durumu canlandırdığında kaygı belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler kişiden kişiye değişebilse de en yaygın olanlar şunlardır:
Hızlı kalp atışı
Titreme
Terleme
Sık idrara çıkma ihtiyacı
Bayılma hissi
Nefes darlığı
Baş dönmesi
Vücudun herhangi bir bölgesinde uyuşma veya karıncalanma
Özgül Fobinin Nedenleri
Özgül fobilerin tam olarak nasıl oluştuğu konusunda tek bir açıklama yoktur. Ancak yapılan araştırmalar, genetik yatkınlık, biyolojik faktörler ve çevresel etmenlerin hepsinin bu bozukluğun gelişiminde etkili olduğunu göstermektedir.
Genetik araştırmalar, özgül fobiye sahip kişilerin birinci derece akrabalarında bu durumun daha yaygın olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle, kan alma ya da enjeksiyon korkusu gibi spesifik fobilerin, ailesel geçmişle ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Biyolojik açıdan bakıldığında, aşırı adrenalin ve noradrenalin salınımının özgül fobiyi tetikleyebileceği anlaşılmıştır. Ayrıca, çocuklukta yaşanan aşırı korkutucu deneyimlerin, ilerleyen yaşlarda fobik davranışlara yol açabileceği düşünülmektedir. Ancak, geçmişte travmatik bir deneyimi olmayan kişilerde de özgül fobi gelişebilir. Bunun yanı sıra, bir nesne ya da durumu korkutucu bir olayla ilişkilendirme ve zihinsel olarak bu ilişkiyi kodlama da fobiye yol açabilir. Aynı şekilde, başkalarının korkularına tanık olmak ve bu korku davranışlarını öğrenmek de kişide fobi gelişimine neden olabilir.
Özgül Fobinin Yaygınlığı ve Kimlerde Görülür?
Özgül fobi, toplumda en yaygın ruhsal bozukluklardan biridir. Yapılan araştırmalar, toplumda yaygınlık oranının
Mutlu Danışan
0+
