Obsessif Kompulsif (OKB) Bozukluğu
Obsesif- Kompülsif Bozukluk (OKB)
Anksiyete temelli bir psikolojik rahatsızlık olan obsesif-kompülsif bozukluk (takıntı zorlantı bozukuğu), insanları elinde olmadan tekrarlanan düşünce ve davranışlar döngüsüne oluşan insan hayatını sınırlandıran bir psikolojik rahatsızlıktır. Obsesif-kompülsif bozukluğu olan kişiler, kontrol edemedikleri yinelenen ve stres yaratan düşünceler, korkular (obsesyonlar) sebebiyle çoğu zaman gergin bir yapıdadır. Bu düşüncelerin oluşturduğu kaygılı durum sebebiyle bazı istemsiz davranışları gerçekleştirme ihtiyacına (kompülsiyonlar) sebeb olur. Ritüeller dediğimiz davranışlar, takıntılı düşünceleri önleme veya rahatlama isteği nedeniyle yapılır. Temizlik takıntısı, aşırı düzen, simetrik hastalığı, sürekli zihinden tekrarlanan rakamsal durumlar , biriktirme hastalığı ve benzeri bir çok sorun...
Tanı Kriterleri
DSM-5’e göre obsesif-kompulsif bozukluğun tanı kriterleri şunlardır;
A- Takıntıların (obsesyonların), zorlantıların (kompulsiyonların) ya da her ikisinin birlikte varlığı:
Takıntılar (obsesyonlar) (1) ve (2) ile tanımlanır:
1- Kimi zaman zorla veya istenmeden geliyor gibi yaşanan, çoğu kişide belirgin bir kaygı ya da sıkıntıya neden olan, yineleyici ve sürekli düşünceler, itkiler ya da imgeler.
1- Kişinin takıntısına tepki olarak ya da katı bir biçimde uyulması gereken kurallara göre yapmaya zorlanmış gibi hissettiği yinelemeli davranışlar (örn. el yıkama, düzenleme, denetleyip durma) ya da zihinsel eylemler (örn. dinsel değeri olan sözler söyleme, sayı sayma, sözcükleri sessiz bir biçimde yineleme).
2- Kişi, bu düşüncelere, itkilere veya imgelere aldırmamaya ya da bunları baskılamaya çalışır ya da bunları başka bir düşünce ya da eylemle yüksüzleştirme (bir zorlantıyı yerine getirerek) girişimlerinde bulunur.
Zorlantılar (kompulsiyonlar) (1) ve (2) ile tanımlanır:
2- Kişi, bu düşüncelere, itkilere veya imgelere aldırmamaya ya da bunları baskılamaya çalışır ya da bunları başka bir düşünce ya da eylemle yüksüzleştirme (bir zorlantıyı yerine getirerek) girişimlerinde bulunur.
2- Bu davranışlar ya da zihinsel eylemler yaşanan kaygı ve sıkıntıdan korunma ya da bunları azaltma ya da korkulan bir olay ya da durumdan sakınma amacı ile yapılır, ancak bu davranışlar ya da zihinsel eylemler, yüksüzleştireceği ya da korunulacağı tasarlanan durumlarla gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da aşırı bir düzeydedir.
B- Takıntılar ya da zorlantılar kişinin zamanını alır (örn. günde bir saatten çok zamanını alır) ya da klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.
C- Takıntı-zorlantı belirtileri, bir maddenin (kötüye kullanılabilen bir madde, bir ilaç) ya da başka bir sağlık durumunun fizyolojisi ile ilgili etkilerine bağlanamaz.
D- Bu bozukluk, başka bir ruhsal bozukluğun belirtileri ile daha iyi açıklanamaz.
Alt tipleri
1. Yıkayıcı–temizleyici tip
2. Kontrolcü tip
3. Toplayıcı- biriktirici tip
4. Düzenleyici-sıralayıcı tip
5. Tekrarlayıcı tip
6. Düşünce takıntıları , saf obsesyonların olduğu tip